ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Είναι γνωστό στον κλάδο της ειδικής αγωγής ότι οι νοητικά ανάπηροι παρουσιάζουν στην πλειοψηφία τους χαμηλή φυσική κατάσταση (Φ.Κ.) εξαιτίας και της συχνά μειωμένης κινητικής δραστηριότητας (Graham, A., & Reid, G. 2000) καθώς και μυοσκελετικά προβλήματα συχνότερα από το γενικό πληθυσμό (Merrick, J. και συν., 2000), εξαιτίας και της χαμηλής αντίληψης για την ορθή στάση του σώματος στις διάφορες δραστηριότητες (Mauerberg-deCastro, E. και συν., 2010), με ευνόητες συνέπειες στην υγεία τους και την ποιότητα ζωής τους.
Υπάρχουν σήμερα οι δυνατότητες μέσω της συνδυαστικής χρήσης νέων τεχνολογιών και εφαρμοσμένων επιστημονικών μεθόδων
α) να προσδιορίζεται γρήγορα και με αξιοπιστία η Φ.Κ κάθε ατόμου,
β) να διαμορφώνεται πρόγραμμα φυσικής αγωγής (Φ.Α.) προσαρμοσμένο στην ατομική Φ.Κ.,
γ) τα ατομικά προσαρμοσμένα προγράμματα να υλοποιούνται (και) μαζικά όπως μέχρι σήμερα,
δ) να παρακολουθείται/επαναξιολογείται η Φ.Κ. και να αναπροσαρμόζονται τα ατομικά προγράμματα εκγύμνασης διασφαλίζοντας τη σταθερότητα της κατακτημένης βελτίωσης και την κατά το δυνατό ενίσχυσή της.
Οι προαναφερόμενες δυνατότητες πραγματοποιούνται στο Κέντρο Ειδικής Αγωγής μ’ ένα καινοτόμο πρόγραμμα προσαρμοσμένο στις δικές του συνθήκες/ανάγκες/δυνατότητες.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
- Βασικός πυλώνας του προγράμματος είναι η αξιολόγηση της Φ.Κ. των νοητικά αναπήρων μέσω μετρήσεων (με ειδικά όργανα, ψηφιακά «ρολόγια», ψηφιακή φωτογράφηση, τριγωνομετρική ανάλυση κ.α.), σε 26 δείκτες. Οι ισάριθμες μετρήσεις για κάθε άτομο κάθε φορά διαρκούν 15-20’. Χρησιμοποιείται κατάλληλος εξοπλισμός, συμβατικός και τεχνολογικά προωθημένος.
- Τα δεδομένα των συμβατικών και ψηφιακών μετρήσεων εισάγονται σε εφαρμογή λογισμικού που έχει αναπτυχθεί επιτούτου και μέσω αυτής γίνεται η επεξεργασία των δεδομένων.
- Η ανάλυση των δεδομένων και η σύνθεση τους ολοκληρώνονται με:
1. Την αποτύπωση της συνολικής εικόνας Φ.Κ. των αναπήρων ώστε να υποβοηθείται η Διοίκηση της δομής στο γενικότερο σχεδιασμό για βελτίωση της εν γένει υγείας τους.
2. Την παραγωγή της αναλυτικής «Αθλητικής Ταυτότητας» κάθε ατόμου.
3. Την «κατηγοριοποίησή» του κάθε ατόμου ως προς την Φ.Κ.
4. Την ένταξή κάθε ατόμου σε ομάδες δυναμικότητας.
5. Tην προσαρμοσμένη σε κάθε κατηγορία/ομάδα παραγωγή προγραμμάτων εκγύμνασης.
6. Αναλυτική Αναφορά στην οποία περιλαμβάνονται και προτάσεις για επείγοντα μέτρα πρόληψης κρίσιμων προβλημάτων που τυχόν έχουν εντοπιστεί σε άτομα και βελτίωσης των προγραμμάτων, υποδομών, μέσων και των πολιτικών Φ.Α. - Η συμμετοχή κάθε ατόμου στο ορισμένο κάθε φορά πρόγραμμα εκγύμνασης μεταξύ των μετρήσεων καταγράφεται και συσχετίζεται με το τελικό αποτέλεσμα.
- Οι μετρήσεις Φ.Κ. επαναλαμβάνονται κάθε 3-4 μήνες.
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Παίρνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες των νοητικά αναπήρων και την ανάγκη ομαλής ενσωμάτωσης του προγράμματος στη λειτουργία της δομής, η στρατηγική του αναπτύσσεται ολοκληρωμένα σε 3 χρόνια με ισάριθμα διακριτά στάδια:
- κατά τον πρώτο χρόνο αποτυπώνεται η εν γένει κατάσταση της Φ.Κ. και οι ιδιαιτερότητες της ομάδας των αναπήρων που παίρνουν μέρος στην αξιολόγηση και τα προγράμματα εκγύμνασης και δοκιμάζεται η ανταπόκρισή τους και των οικογενειών στις νέες συνθήκες με εναλλακτικές τακτικές,
- το δεύτερο χρόνο δίνεται βάρος αφενός στη βελτίωση της συμμετοχής των αναπήρων καθώς και του επιπέδου Φ.Κ. του καθένα τους και αφετέρου στη λειτουργικότητα όλων των διαδικασιών του προγράμματος ώστε ν’ αποτελέσει οργανικό μέρος των λειτουργιών και υπηρεσιών της δομής,
- τον τρίτο χρόνο το βάρος δίνεται στην τελική εγκατάσταση του «νέου μοντέλου Φ.Α.» με την τυποποίηση των διαδικασιών που έχουν αποδειχτεί κατάλληλες στις συνθήκες της δομής, την εκπαίδευση του ειδικού προσωπικού στις μεθόδους των μετρήσεων και στην ανάλυσή τους, την καταγραφή/αξιολόγηση των συνολικών και επιμέρους αποτελεσμάτων του προγράμματος στους ανάπηρους, τις οικογένειες και τη δομή κλπ.
ΟΦΕΛΗ
Έχει τεκμηριωθεί ήδη απ’ την εφαρμογή του προγράμματος ότι συμβάλλει:
- στον εντοπισμό σοβαρών προβλημάτων που παρέμεναν άγνωστα και στην πρόληψη κρίσιμων καταστάσεων στους ωφελούμενους (π.χ. καρδιοαναπνευστική λειτουργία στο μεταίχμιο πριν την εκδήλωση κρίσιμου προβλήματος)
- στη βελτίωση της Φ.Κ. των ωφελούμενων,
- στη διευκόλυνση της εργασίας των γυμναστών και φυσικοθεραπευτών της δομής και στην αναβάθμιση των επιστημονικών τους γνώσεων
- στη δημιουργία κινήτρων και διάθεσης στους αναπήρους και τις οικογένειές τους για πιο ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των ζητημάτων υγείας (π.χ. καλύτερη διατροφή στο σπίτι για αντιμετώπιση παχυσαρκίας, συνεπέστερη τήρηση οδηγιών για την αντιμετώπιση ορθοπεδικών προβλημάτων κ.α.)
- στην υποβοήθηση της Διοίκησης της δομής στο σχεδιασμό και οργάνωση αποτελεσματικότερων υπηρεσιών στην υγεία και ποιότητα ζωής των αναπήρων και των οικογενειών τους.
- Το πρόγραμμα θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να αποτελέσει αντικείμενο διάδοσης και ανταλλαγής καλών πρακτικών στα πλαίσια εθνικών και ευρωπαϊκών δικτυώσεων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Graham, A., & Reid, G. (2000). Physical fitness of adults with an intellectual disability: A 13-year follow-up study. Research quarterly for exercise and sport, 71(2), 152-161.
- Mauerberg-deCastro, E., Lucena, C. S., Cuba, B. W., Boni, R. C., Campbell, D. F., & Moraes, R. (2010). Haptic stabilization of posture in adults with intellectual disabilities using a nonrigid tool. Adapted Physical Activity Quarterly, 27(3), 208-225.
- Merrick, J., Ezra, E., Josef, B., Hendel, D., Steinberg, D. M., & Wientroub, S. (2000). Musculoskeletal problems in Down Syndrome European Paediatric Orthopaedic Society Survey: the Israeli sample. Journal of Pediatric Orthopaedics B, 9(3), 185-192.